Demineralizacja szkliwa u dzieci i dorosłych: objawy osłabionego szkliwa

Szkliwo to twarda i wytrzymała tkanka pokrywająca koronę zęba. Zbudowana jest w niemal w 98% z minerałów, przede wszystkim ze związków wapnia. Niestety ta ochronna powłoka pod wpływem różnych czynników może zanikać, prowadząc do demineralizacji szkliwa. Jakie mogą być objawy odwapnienia szkliwa? Jakie są związane z nią objawy i jak można jej zaradzić? Wyjaśniamy.

Demineralizacja szkliwa – co to jest i na czym polega?

Demineralizacja szkliwa, zwana również potocznie odwapnieniem szkliwa, to proces, w którym warstwa pokrywająca korony zębów traci minerały (przede wszystkim wapń i fosfor) odpowiadające za ich wytrzymałość i twardość. Demineralizacja dotyka zarówno dzieci, jak i dorosłych i może wiązać się z uciążliwymi objawami. Osłabione szkliwo może być przyczyną m.in. nadwrażliwości zębów i nieestetycznych przebarwień.

Demineralizacja szkliwa – przyczyny

Przyczyny demineralizacji szkliwa są różnorodne: od czynników genetycznych, po szkodliwe nawyki czy niektóre choroby. Przyczyny problemów ze szkliwem różnią się też w zależności od wieku – inne są u dzieci, a inne u dorosłych.

Przyczyny demineralizacji zębów dorosłych

Osłabienie szkliwa może rozwinąć się u dorosłych m.in. w wyniku:

• niewłaściwej diety, bogatej w produkty zawierające kwasy i cukry proste;
• nadużywanie alkoholu;
• palenie papierosów;
• niektóre choroby, np. choroba refluksowa przełyku;
• niewłaściwa higiena jamy ustnej i próchnica;
• inne szkodliwe nawyki, np. bruksizm.

Nadmierne spożycie kwasów i cukrów

Wiele powszechnie i chętnie spożywanych na co dzień produktów zawiera bardzo duże ilości kwasów oraz cukrów. Mogą one wpływać niekorzystnie na kondycję szkliwa i sprzyjać jego demineralizacji. Warto je więc jeść z umiarem. Zalicza się do nich m.in.:

• czekoladę, ciasta, ciasteczka, cukierki, lody i inne desery, syropy – zawierają dużo cukrów prostych;
• białe pieczywo i biały makaron – zawierają duże ilości skrobi;
• jabłka, cytrusy, rabarbar, śliwki, soki owocowe, napoje gazowane, przetworzona żywność i fast-foody – zawierają dużo kwasów.

Nieprawidłowa higiena jamy ustnej

Niewłaściwa higiena jamy ustnej może sprzyjać demineralizacji na kilka sposobów. Niedokładne szczotkowanie i brak nitkowania zębów sprzyjają powstawaniu płytki nazębnej, która sprzyja powstawaniu odwapnień szkliwa. W dodatku podobny efekt może przynieść stosowanie pasty do zębów z niedostateczną ilością fluoru. Z tego powodu warto wybierać produkty dobrej jakości, jak np. Stay Fresh Fresh Breath. Pasta zawiera rekomendowaną przez Polskie Towarzystwo Stomatologiczne (źródło: https://pts.net.pl/fdi-pasta-z-fluorem-jednym-z-fundamentow-walki-z-prochnica/) zawartość fluoru i jest delikatna dla szkliwa.

Nadmierne spożywanie alkoholu

Alkohol w nadmiernych ilościach może działać destrukcyjnie na szkliwo. Dzieje się tak z kilku powodów. Po pierwsze, wszystkie napoje alkoholowe mają kwaśny odczyn, przez co mogą przyczyniać się do demineralizacji zębów. Ponadto niektóre z nich (np. piwo, wino, likiery, drinki) zawierają duże ilości cukrów prostych, które dodatkowo sprzyjają osłabieniu szkliwa.

Palenie tytoniu

Palenie tytoniu wpływa nie tylko na wygląd zębów, ale również na ich kondycję. Metale ciężkie zawarte w dymie tytoniowym osłabiają strukturę zęba, przez co jest on bardziej podatny na demineralizację szkliwa.

Szkodliwe nawyki

Znane są również inne nawyki, które nie służą zębom. Gryzienie paznokci, zaciskanie zębów czy też otwieranie opakowań zębami może sprzyjać demineralizacji, czego skutkiem nierzadko jest zniszczone szkliwo.

Przyczyny demineralizacji zębów u dzieci

Problem demineralizacji szkliwa zazwyczaj kojarzony jest jako problem osób dorosłych, jednak wbrew pozorom może pojawić się również u dzieci. Wśród przyczyn wymienia się m.in.:

• czynniki genetyczne;
• niewłaściwą dietę;
• nieodpowiednią higienę jamy ustnej;
• niedobory witamin i minerałów;
• zbyt długie karmienie dziecka butelką;
• zbyt długie używanie smoczka lub nawykowe ssanie kciuka.

Słodkie przekąski

Uwielbiane przez dzieci batoniki, ciasteczka, ciasta i desery niestety nie sprzyjają utrzymaniu mocnego szkliwa. Zawierają one mnóstwo cukrów prostych, które przyczyniają się do demineralizacji zębów. Dodatkowo lubiane przez dzieci słodkie soki owocowe bądź napoje gazowane również mogą wywoływać podobny efekt.

Dieta uboga w składniki odżywcze

Witaminy i minerały mają kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka od pierwszych chwil w łonie matki. Dostarczane początkowo przez matkę, a potem wraz z pokarmem składniki odżywcze wspierają m.in. kształtowanie się kości i zębów. Odpowiedni poziom wapnia, witamin A, D, C oraz kwasów tłuszczowych przyczyniają się do zapobiegania demineralizacji szkliwa i utrzymania zębów w dobrej kondycji.

Zaniedbania w  higienie jamy ustnej

Dzieci często niechętnie podchodzą do mycia zębów i dbania o higienę jamy ustnej. Bez odpowiedniego nadzoru osoby dorosłej mogą nie wykonywać tych czynności prawidłowo, co potem odbija się na kondycji szkliwa. Warto więc zaopatrzyć się w przeznaczone dla dzieci produkty do pielęgnacji jamy ustnej, które są dostosowane do ich wieku. Z pomocą mogą przyjść np. szczoteczki do zębów dla dzieci Jordan, przystosowanych dla dzieci w przedziale wiekowym 0-2 lata, 3-5 lat, 6-9 lat i starszych. Obowiązkowym elementem właściwej pielęgnacji jamy ustnej dziecka jest również łagodna pasta do zębów firmy Jordan. Możemy wybrać Pastę Kids dla dzieci 0-5 lat przeznaczoną dla higieny zębów mlecznych lub Pastę Junior dla dzieci 6-12 lat, która dba o zęby stałe naszych pociech. Oba produkty mają delikatną i skuteczną formułę oraz przyjemny, owocowy smak.

Przedłużające się karmienie butelką

Długotrwałe podawanie mleka, soczków bądź innych słodkich napojów przez butelkę może sprzyjać demineralizacji szkliwa u dzieci. Cukier zawarty w tych napojach osadza się na zębach, co jest pożywką dla bakterii, które wytwarzają kwasy uszkadzające szkliwo. W dodatku sprzyja to rozwojowi próchnicy.

Nadmierne ssanie smoczka lub kciuka

Ssanie kciuka i smoczka jest nawykiem, który sprzyja ubytkom szkliwa i demineralizacji szkliwa u dziecka. Smoczek i kciuk wywierają nacisk na zęby i dziąsła, który może wywoływać przemieszczenie zębów oraz problemy ze zgryzem w przyszłości. Dodatkowo ssąc kciuk, dziecko przenosi bakterie z rąk do jamy ustnej, co dodatkowo sprzyja rozwojowi próchnicy i demineralizacji zębów.

Objawy demineralizacji szkliwa u dzieci i dorosłych

Demineralizacja szkliwa objawia się w podobny sposób zarówno u dzieci, jak i u dorosłych. Osoby z tym problemem mogą zauważyć m.in.:

• zmiana zabarwienia szkliwa;
• zmiana kształtu zęba;
• nadwrażliwość zęba na gorąco, zimno i niektóre pokarmy;
• ból zębów po ekspozycji na niektóre czynniki zewnętrzne.

Plamy na zębach

Podstawowym i łatwym do zauważenia objawem starcia szkliwa są plamy w obrębie zębów. Mogą być one różnej wielkości i koloru: białe, żółte bądź szare. Plamy te nie znikają również przy szczotkowaniu bądź nitkowaniu zębów.

Ból i nadwrażliwość zębów

Zdemineralizowane, zniszczone szkliwo zęba nie pełni w odpowiedni sposób swojej funkcji. Sprawia to, że spożywanie gorących, zimnych, kwaśnych bądź słodkich pokarmów wiąże się z bolesnymi odczuciami i nadwrażliwością. Im większy ubytek szkliwa, tym dolegliwości bardziej uciążliwe.

Dowiedz się więcej: Ukoić ból, czyli jak radzić sobie z nadwrażliwością zębów?

Pęknięcia szkliwa

Demineralizacja zębów może również prowadzić do pękania szkliwa. Słabo zmineralizowane szkliwo jest podatne na uszkodzenia i kruszenie się. Objawia się to ubytkami szkliwa, zmianą kształtu zębów, które mogą sprawiać wrażenie zaokrąglonych bądź zaostrzonych na brzegach. Przestrzenie między zębami mogą też stać się bardziej zaznaczone.

Jak zapobiegać demineralizacji szkliwa u dzieci i dorosłych?

Demineralizacji szkliwa u dzieci i dorosłych można zapobiegać dzięki dbaniu o higienę jamy ustnej, a także prowadzeniu zdrowego trybu życia. Warto też stawiać się na regularne kontrole u dentysty, które pomogą szybko wykryć jakiekolwiek problemy z kondycją zębów.

Zdrowa dieta

Właściwa, bogata w witaminy i minerały dieta jest podstawową bronią w walce z demineralizacją szkliwa. Warto wybierać produkty bogate w witaminę A, D, a także wapń, magnez i fosfor. Są to mikroskładniki, które uczestniczą w mineralizacji zębów, a odpowiedni ich poziom w organizmie może przyczynić się do utrzymania szkliwa w dobrej kondycji. Najwięcej ich zawierają produkty, takie jak:

• mleko i przetwory mleczne (np. sery, jogurty i kefiry);
• mięso;
• ryby;
• jaja;
• warzywa, np. brokuły, jarmuż, szpinak, czerwona papryka, bataty;
• owoce, np. banan, mango;
• produkty pełnoziarniste.

Stosowanie  pasty z fluorem

Pasty do zębów z fluorem są pomocne nie tylko w zapobieganiu demineralizacji szkliwa u dzieci i u dorosłych, ale także w prewencji ubytków i próchnicy. Warto wybierać więc pastę do zębów dobrej jakości, z odpowiednim stężeniem fluoru. Takimi produktami są pasty do zębów z fluorem Jordan, dostępne w różnych wersjach smakowych. Dzięki temu każdy znajdzie odpowiednią, spełniającą oczekiwania pastę.

Wizyty dentystyczne

Wizyty u dentysty dla wielu osób nie są niczym przyjemnym. Są one jednak konieczne, ponieważ regularne kontrole pozwalają wykryć wszelkie nieprawidłowości na wczesnych etapach, również demineralizację szkliwa. Wczesne zmiany leczy się w mniej inwazyjny sposób, niż późne i zaawansowane. Z tego powodu cykliczne wizyty u dentysty pomogą zaoszczędzić stresu związanego z ewentualnym leczeniem stomatologicznym.

Dowiedz się więcej: Choroby zębów i przyzębia: najczęstsze dolegliwości w jamie ustnej

Leczenie demineralizacji zębów

Leczenie demineralizacji zębów polega na ich remineralizacji. Jest to zabieg, w trakcie którego nakłada się na zęby specjalny preparat zawierający wysokie stężenie fluoru. Wykonuje się go w gabinecie stomatologicznym. Aby uzyskać jak najlepsze efekty, po takim zabiegu zalecane jest mycie zębów pastą z fluorem. Czasem konieczne jest również leczenie powikłań, np. próchnicy.  Warto pamiętać, że terapia demineralizacji szkliwa nie kończy się w gabinecie dentystycznym – ważne jest jednoczesne wdrożenie działań profilaktycznych, np. zmian w diecie czy codziennej higienie jamy ustnej.

Bibliografia:

1. Elżbieta Klimuszko, Karolina Orywal, Sierpińska T., i in., Evaluation of calcium and magnesium contents in tooth enamel without any pathological changes: in vitro preliminary study, „Odontology” t. 106 nr 4 (2018), DOI: https://doi.org/10.1007/s10266-018-0353-6, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6153988/
2. Simmer J.P., Fincham A.G., Molecular Mechanisms of Dental Enamel Formation, „Critical Reviews in Oral Biology & Medicine” t. 6 nr 2 (1995), DOI: https://doi.org/10.1177/10454411950060020701, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7548623/
3. Harper R.A., Shelton R.M., James J., i in., Acid-induced demineralisation of human enamel as a function of time and pH observed using X-ray and polarised light imaging, „Acta Biomaterialia” t. 120 (2021), DOI: https://doi.org/10.1016/j.actbio.2020.04.045, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32438107/
4. Pearce EI, Relationship between demineralization events in dental enamel and the pH and mineral content of plaque, „Proceedings of the Finnish Dental Society. Suomen Hammaslaakariseuran toimituksia” t. 87 nr 4 (2023), https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1775480
5. Dukicá W., Tanja Trivanovicá Dobrijevicá, Katunaricá M., i in., Erosive Lesions in Patients With Alcoholism, „Journal of the American Dental Association” t. 141 nr 12 (2010), DOI: https://doi.org/10.14219/jada.archive.2010.0107, https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0002817714604736
6. Krall, E.A., Smoking, Smoking Cessation, and Tooth Loss – E.A. Krall, B. Dawson-Hughes, A.J. Garvey, R.I. Garcia, 1997 [na:] „Journal of Dental Research”, https://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/00220345970760100601
7. Dental erosion in children: A literature review, https://www.aapd.org/globalassets/media/publications/archives/linnett-23-01.pdf.‌
8. Bloch C.E., EFFECTS OF DEFICIENCY IN VITAMINS IN INFANCY, „American journal of diseases of children” t. 42 nr 2 (1931), DOI: https://doi.org/10.1001/archpedi.1931.01940140003001 , https://jamanetwork.com/journals/jamapediatrics/article-abstract/1719165
9. Ribeiro E., Ribeiro S., Aleitamento materno e cárie do lactente e do pré-escolar: uma revisão crítica, „Jornal de Pediatria” t. 80 nr 5 (2004), DOI: https://doi.org/10.1590/s0021-75572004000700012
10. https://www.scielo.br/j/jped/a/W3hN3SYNFdsPjyrkfxpC7yp/?lang=en&stop=next&format=html
11. Health, Dental erosion [na:] „Vic.gov.au”, https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/dental-erosion , 2022 r.
12. Dental Erosion [na:] „Ada.org”, https://www.ada.org/resources/research/science-and-research-institute/oral-health-topics/dental-erosion , 2015 r.,