Jak dbać o aparat ortodontyczny? Poradnik

Dbanie o higienę jamy ustnej to oczywista część codziennych rytuałów pielęgnacyjnych dla większości osób. Niestety często szczotkowanie, nitkowanie zębów oraz regularne wizyty u dentysty to za mało. Kiedy nasz zgryz jest krzywy, warto udać się do ortodonty, który pomoże w zaplanowaniu i dobraniu odpowiedniego aparatu ortodontycznego. Należy zdać sobie sprawę, że aparat wymaga odpowiedniej pielęgnacji. W jaki sposób dbać o zęby oraz jaką szczoteczkę do aparatu ortodontycznego wybrać?

PO CO MI APARAT ORTODONTYCZNY?

Aparat ortodontyczny służy do przywracania właściwego, fizjologicznego zwarcia między szczęką a żuchwą. Ponadto wyrównuje i pomaga przywrócić odpowiednie ustawienie zębów w łukach zębowych. Za jego pomocą możliwe jest leczenie wszelkich wad zgryzu. Odpowiedni aparat dobierany jest na podstawie dokładnego badania przeprowadzonego przez ortodontę, jednak osoba nosząca go, również ma możliwość wyboru pomiędzy różnymi modelami.

Istnieją dwa rodzaje aparatów ortodontycznych: stałe oraz ruchome. Aparaty ruchome zazwyczaj zalecane są dzieciom w wieku pomiędzy 4 a 12 rokiem życia, kiedy to następuje wymiana zębów mlecznych na stałe. Aparat stały stosuje się zazwyczaj u młodzieży oraz dorosłych przy zębach stałych. Ten typ aparatu pozwala bowiem na korygowanie poważniejszych wad. Długość noszenia każdego z aparatów jest sprawą bardzo indywidualną, zależy bowiem od kondycji i stopnia wad uzębienia. Kiedyś noszenie aparatów ortodontycznych wiązało się z traumą, ponieważ nie wyglądały one estetycznie. Aktualnie jest to zjawisko zupełnie normalne i nie przyczynia się już do wykluczenia.

Zanim dowiemy się, jaką szczoteczkę do zębów z aparatem wybrać, warto poznać poszczególne modele aparatów, które mamy do wyboru:

• Tradycyjne aparaty stałe
• Aparaty stałe samoregulujące
• Aparaty stałe lingwalne, Incognito
• Szyny prostujące
• CAD (Coordinated Arch Development)

CZYSZCZENIE APARATU ORTODONTYCZNEGO. DLACZEGO JEST WAŻNE?

Bez względu na to, jaki aparat ortodontyczny wybierzemy, odpowiednia higiena musi zostać zachowana. Poza codzienną higieną jamy ustnej, należy również uwzględnić zabiegi czyszczące sam aparat. Zaniedbanie tego elementu może prowadzić do bardzo poważnych problemów takich jak próchnica, brzydki zapach z ust, owrzodzenie oraz choroby dziąseł. Dlaczego warto wybrać szczoteczkę do mycia aparaty ortodontycznego i czyścić go regularnie?

Brak odpowiedniej higieny może powodować:

• Stany zapalne i choroby dziąseł – aparat jest ciałem obcym w jamie ustnej. Sama jego obecność może powodować podrażnienia śluzówki. Niesie to za sobą ryzyko powstawania obrzęków oraz infekcji. Uszkodzenia, podrażnienia w połączeniu z bakteriami mogą zrujnować uzębienie. Dlatego należy dbać o odpowiednią pielęgnację np. za pomocą szczoteczki do aparatów ortodontycznych, aby unikać występowania bolących aft i owrzodzeń.
• Gromadzenie się bakterii – podczas jedzenia posiłków tysiące drobinek z pokarmu dostaje się pomiędzy elementy aparatu. Jeśli nie jest on myty za pomocą szczoteczki do mycia aparatów ortodontycznych, wtedy szybko stanie się siedliskiem bakterii. Tworzący się osad prowadzi nie tylko do powstawania próchnicy, ale również kamienia nazębnego.
• Kamień nazębny oraz paradontozę – kamień nazębny gromadzi się na granicy dziąseł i zębów, co sprawia, że błona śluzowa jest cały czas podrażniona. To prowadzi do osłabienia mocowań zębów, a przez to do paradontozy. Zjawisko dotyczy również młodzieży i dzieci, dlatego zaraz po założeniu aparatu należy nauczyć dzieci korzystania np. ze szczoteczki do aparatu stałego.
• Brzydki oddech oraz kwaśny posmak – szczególnie na aparatach ruchomych rozwijają się bakterie. Nawet jeśli wkładamy aparat na noc i nie ma on kontaktu z pokarmem, to zbierają się na nim drobnoustroje. Po i przed każdym użyciem należy taki aparat czyścić, aby uniknąć nieprzyjemnego oddechu i posmaku w ustach.

JAK CZYŚCIĆ STAŁY APARAT ORTODONTYCZNY?

Czyszczenie oraz codzienna pielęgnacja aparatów może się nieco różnić w zależności od rodzaju akcesorium medycznego. Z pewnością podstawą jest szczoteczka do mycia zębów z aparatem ortodontycznym (szczególnie w przypadku aparatów stałych) oraz wysokiej jakości pasta. Warto jednak wiedzieć, jak skutecznie myć zęby z aparatem. Oto instrukcja krok po kroku:

1. Zdejmujemy ruchome elementy – to bardzo ułatwi cały proces i pomoże dotrzeć do trudniej dostępnych miejsc.
2. Mycie rozpoczynamy od elementów na zębach trzonowych – po czym powoli przechodzimy do zębów przednich. Czyszczenie warto zacząć od tych najbardziej skomplikowanych miejsc jak rurki i pierścienie aparatu.
3. Odpowiednie ruchy – szczoteczka do zębów do aparatu ortodontycznego powinna mieć włosie ułożone w kształcie litery V. Ustawiamy ją pod kątem 45 stopni i przesuwamy po zębach ruchem wymiatającym.
4. Czas szczotkowania – każdy ząb oraz fragment aparatu powinien być czyszczony przez minimum 10 sekund.
5. Szczeliny międzyzębowe równie ważne – przestrzenie międzyzębowe należy czyścić szczoteczką do zębów z aparatem stałym.
6. Nić dentystyczna  – pomoże usunąć resztki pożywienia, które utknęły zarówno między zębami, jak i elementami aparatu.
7. Mycie zębów bez aparatu – zęby, na których nie ma aparatu, szczotkujemy dokładnie zwykłą szczoteczką. Ważne, aby miała ona miękkie włosie oraz kształt, który dotrze do trudno dostępnych miejsc.
8. Jak często myć zęby z aparatem? – zęby z aparatem powinno się myć po każdym posiłku, czyli przynajmniej 3-4 razy dziennie. Warto również sięgnąć po płyny do higieny jamy ustnej.

HIGIENA I CZYSZCZENIE ZĘBÓW Z RUCHOMYM APARATEM ORTODONTYCZNYM

Jak powinniśmy dbać o zęby z ruchomym aparatem ortodontycznym?

1. Szczoteczka i pasta – tutaj nie ma potrzeby kupowania specjalnej szczoteczki do mycia zębów z aparatem ortodontycznym. W zupełności wystarczą tradycyjna szczoteczka oraz pasta. Warto zadbać jedynie o wybór modelu z miękkim włosiem.
2. Szczoteczki specjalistyczne i nici dentystyczne – aby dotrzeć do trudno dostępnych miejsc, wybierzmy dodatkowo szczoteczkę do czyszczenia szczelin międzyzębowych, a także sięgnijmy po nici dentystyczne.
3. Dodatkowe środki czyszczące – sam aparat warto czyścić np. za pomocą tabletek lub proszków czyszczących do protez.
4. Przechowywanie aparatu – ważne, aby aparat przechowywać w oddzielnym, przeznaczonym do tego pojemniku, które należy regularnie myć oraz dezynfekować.
5. Tego lepiej nie rób! – pod żadnym pozorem nie powinno się myć aparatu mydłem lub zwykłą gąbką. Ponadto nie należy go przechowywać poza przeznaczonym do tego pudełkiem.