Skład pasty do zębów: wszystko, co musisz wiedzieć o składnikach pasty

Wybór pasty do zębów powinien być podyktowany naszymi potrzebami stomatologicznymi. Aby spełniała zadanie, na którym nam zależy, musimy wziąć pod uwagę jej skład. Składniki pasty do zębów mogą mieć bowiem różne właściwości i działanie np. wybielające, wzmacniające szkliwo lub zmniejszające nadwrażliwość przyzębia. Jednak, jak je rozpoznać? Często przecież skład pasty do zębów pozostaje niemożliwy do rozszyfrowania dla zwykłego konsumenta. Co jest w paście do zębów? Jakie są najpopularniejsze składniki pasty do zębów? Które z nich są korzystne dla higieny jamy ustnej? Odpowiadamy!

Jakie znaczenie ma skład pasty do zębów?

Skład pasty do zębów ma istotne znaczenie dla higieny jamy ustnej. Dlaczego? Otóż w zależności od zawartości pasta ma różne przeznaczenie i spełnia określone funkcje. Oto kilka składników, które możemy spotkać w tubce pasty. Jakie mają znaczenie dla naszego uzębienia? Przyjrzyjmy się niektórym z nich:

• fluorek sodu – zapobiega próchnicy zębów i wzmacnia szkliwo. Zmniejsza nadwrażliwości dziąseł i zębów;

• wodorowęglan sodu – składnik ten zwierają pasty m.in. charakterze wybielającym. Wodorowęglan sodu usuwa przebarwienia i płytkę nazębną, przywracając naturalną biel szkliwa;
• chlorek cynku – wchodzi w skład past antybakteryjnych. Pomaga zwalczać bakterie osadzające się w jamie ustnej, chroniąc zęby przed próchnicą;
• kwas salicylowy – bywa wykorzystywany do past o działaniu przeciwzapalnym. Wpływa na zmniejszenie stanu zapalnego przyzębia (w tym dziąseł);
• wyciągi z ziół i olejki eteryczne np. z mięty – poprawiają świeżość oddechu.

Część past do zębów może łączyć w sobie kilka różnych składników. W efekcie można znaleźć produkty, które zawierają w sobie związki o działaniu wybielającym, wzmacniającym szkliwo i przeciwzapalnym. Dlatego podczas wyboru warto zwrócić uwagę na ten składnik pasty do zębów, którego działanie jest dla nas najbardziej pożądane.

Co jest w paście do zębów?

Oto lista składników, które często pojawiają się w paście do zębów. Niektóre z nich mogą być korzystne dla higieny jamy ustnej i dla prezencji naszego uśmiechu:

Środki ścierne

Środki ścierne stanowią od 25% do 50% składu pasty do zębów. Ich głównym zadaniem jest usunięcie zalegającej na zębach płytki nazębnej, która jest miejscem rozwoju bakterii. Przy okazji pomaga także w zniwelowaniu przebarwień szkliwa, poprzez redukcję osadów np. z kawy, herbaty, wina czy nikotyny. Przywracając naturalny kolor szkliwa, mogą one działać także wybielająco.

Do najczęściej spotykanych środków ściernych należą:

• uwodniona krzemionka (Hydrated Silica) – świetnie radzi sobie z płytką nazębną i osadem. Zawiera ją np. pasta Jordan Stay Fresh White Smile;
• węglan wapnia (Calcium Carbonate) – czyli popularna kreda. Nie tylko działa ściernie na powierzchnię zębów, ale jest również źródłem wapnia, służącym do budowy zębów i kości;
• wodorotlenek magnezu (Magnesii Hydroxidum) – jego zadaniem jest wypolerowanie szkliwa, co wpływa na redukcję osadów i przebarwień;
• hydroxyapatyt –  to środek, który nie tylko charakteryzuje się dobrymi właściwościami ściernymi, ale dodatkowo wspiera remineralizację szkliwa.

Trzeba jednak uważać, aby nie przesadzić z częstotliwością stosowania takich past. Mają bowiem silne ścierne właściwości, które może osłabiać szkliwo zębów.

Środki pieniące

Środki pieniące mają za zadanie ułatwić rozprowadzenie pasty po powierzchni zębów i umożliwić jej dotarcie nawet do trudno dostępnych miejsc. Nie mają smaku, ani zapachu. Niestety wśród tych najpopularniejszych zdarzają się również związki, które mogą prowadzić do podrażnień i uczuleń. Dlatego warto skupić się na składzie pasty, by je wykluczyć.

Do najczęściej spotykanych spieniaczy w pastach do zębów należą:

• SLS (sodium lauryl sulfate) – laurylosiarczan sodu to środek bardzo tani w pozyskiwaniu, dlatego jest jednym z najczęściej używanych. Niestety, może działać drażniąco na tkanki miękkie oraz wywoływać uczulenia. W niektórych pastach stosuje się równolegle triklosan, który ogranicza występowanie skutków ubocznych po zastosowaniu SLS. Przy wyborze pasty warto zwrócić uwagę, aby SLS nie znajdował się na pierwszych pozycjach składu – im dalej, tym będzie go mniej;
• CAPB (cocamidopropyl betaine) – betaina kokamidopropylowa to środek pochodzenia roślinnego, który jest znacznie bezpieczniejszy niż SLS. Co więcej, oprócz spieniania, wykazuje również pewne właściwości antybakteryjne.

Fluor

Fluor w paście do zębów jest tym składnikiem, wokół którego narosło w ostatnich latach sporo kontrowersji. Okazało się bowiem, że jego nadmiar może odkładać się w tkankach i działać niekorzystnie na organizm. Jednak, aby doszło do takiej sytuacji, należałoby przyjąć jego sporą ilość. Dawka fluoru toksyczna dla osoby dorosłej wynosi 20 mg na dobę, podczas gdy pasty do zębów nie zawierają zwykle więcej niż 1 mg na litr.

Fluor jako składnik pasty do zębów ma do wykonania szereg ważnych zadań, takich jak:

• prawidłowa mineralizacja i remineralizacja szkliwa;
• zmniejszenie nadwrażliwości zębów;
• zapobieganie próchnicy poprzez działanie antybakteryjne.

Składniki roślinne

Składniki roślinne w postaci wyciągów czy olejków eterycznych mogą wykazywać zróżnicowane działanie. Zależy ono od konkretnych właściwości rośliny, z której zostały pozyskane.

Do najczęściej występujących roślinnych składników past do zębów, należą:

• olejek z mięty pieprzowej  (Peppermint oil) – jest znany szczególnie ze swoich właściwości odświeżających oddech, jednak wykazuje również właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne;
• hydrolat z liści zielonej herbaty (Camellia sinensis leaf water) – zielona herbata działa głównie kojąco i ściągająco na tkanki miękkie. Działa również przeciwzapalnie; Przykładem pasty zawierającej hydrolat z zielonej herbaty jest Green Clean marki Jordan. Ponadto pasta ta zawiera aż 98% procent składników pochodzenia naturalnego;
• szałwia (Salvia) – to popularny, ziołowy składnik pasty do zębów. Działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo, a do tego przeciwzapalnie i ściągająco;
• melisa (Melissa officinalis) – również często wyciąg z melisy znajduje się w pastach do zębów, ze względu na jej działanie przeciwzapalne i antybakteryjne. Wykazuje również skuteczność w usuwaniu płytki nazębnej;
• wyciąg ze stewii (Stevia rebaudiana extract) – stewia skutecznie zapobiega zapaleniu i krwawieniu dziąseł, działa również przeciwpróchnicowo, hamując powstawanie płytki nazębnej;
• ksylitol (Xylitol) – naturalny słodzik, związek organiczny otrzymywany np. z brzozy. Pomaga zapobiegać rozwojowi próchnicy.

Konserwanty

Konserwanty są składnikami niezbędnymi dla wydłużenia przydatności do użytku zarówno produktów spożywczych, jak i kosmetycznych. Dlatego stanowią one nieodzowny element również past do zębów. Ich głównym zadaniem jest zahamowanie rozwoju bakterii i grzybów w paście.

Do najpopularniejszych konserwantów zaliczamy:

• benzoesan sodu (Sodium benzoate) – to składnik toksyczny w wysokich stężeniach, dlatego jego maksymalne stężenie w paście do zębów może wynosić 0,5%;
• sorbinian potasu (Potassium sorbate) – zapobiega rozwojowi mikroorganizmów w paście;
• parabeny (Methylparaben, Propylparaben) – ich główna rola polega na utrzymaniu trwałości produktu. Pomagają zapobiegać rozwojowi bakterii i grzybów w paście;
• octan tokoferolu (Tocopheryl acetate) – to naturalny konserwant, będący pochodną witaminy E.

Barwniki i aromaty

Barwniki i aromaty w paście do zębów mają za zadanie przyciągnąć uwagę klientów oraz uatrakcyjnić produkt. Pasta dla dzieci w wesołym, miłym kolorze (np. truskawki) może spowodować, że będą one chętniej szczotkować zęby. Kolorowe pasty również dorosłym uprzyjemnią ten rytuał.

Zastosowanie w paście m.in. zielonego barwnika będzie budziło skojarzenia, co do zawartego w niej składnika – kolor zielony powszechnie łączony jest np. z miętą. Barwniki stosowane w paście do zębów, są:

• naturalne – chlorofil (kolor zielony), karotenoidy (kolor czerwony, pomarańczowy albo żółty);
• sztuczne – tlenek tytanu (biały) lub błękit brylantowy (niebiesko-zielony).

Aromaty z kolei wpływają na zapach pasty, który również ma za zadanie podnieść jej atrakcyjność w oczach konsumenta i zwiększyć satysfakcję z używania. Aromaty, wchodzące w skład pasty do zębów, można podzielić na:

• naturalne – zwykle ich źródłem są wyciągi z ziół zawarte w paście np. mięta czy eukaliptus;
• sztuczne – np.limonen (Limonene).

Trzeba podkreślić, że odpowiednio dobrane barwniki i aromaty pasty mogą wpływać na decyzję zakupową klienta.

Szkodliwe składniki pasty do zębów – czego unikać?

Wśród składników past do zębów można znaleźć kilka, które w niektórych sytuacjach (głównie gdy występują w dużych dawkach) są uznawane za szkodliwe. Nie oznacza to co prawda, że dana pasta może doprowadzić np. do zatrucia, ale kontakt z poniższymi związkami lepiej jest ograniczać. Zwłaszcza kiedy zauważamy w obrębie jamy ustnej jakieś niepokojące dolegliwości.

Jakie składniki mogą zawierać szkodliwe pasty do zębów?

• SLS (Sodium Lauryl Sulfate) – stosowany w pastach jako spieniacz, może drażniąco działać na tkanki miękkie, powodując podrażnienia i alergie;
• parabeny – badania wykazują ich negatywny wpływ na gospodarkę hormonalną, w związku ze zdolnością parabenów do odkładania się w tkance tłuszczowej. Mogą również prowadzić do alergii;
• chlorheksydyna – może powodować przebarwienia szkliwa, przez co zaleca się jej nie stosować stale, pomimo dobrego działania przeciwgrzybiczego i antybakteryjnego;
• triclosan – to popularny środek antybakteryjny stosowany w pastach. Jednak badania wykazały jego negatywny wpływ na gospodarkę hormonalną. Dodatkowo w przypadku mocno chlorowanej wody może on wejść z nią w reakcję, tworząc rakotwórcze substancje, takie jak chloroform i dioksyny.

Skład pasty do zębów – co warto wiedzieć?

Pasty do zębów mogą znacząco różnić się od siebie składem. Jest to ważny wniosek, ponieważ pasta wykazuje różne działanie w zależności od składników, jakie zawiera. Należy więc zwracać uwagę na zawartość tubki, by dopasować produkt do naszych potrzeb i preferencji.

Jeśli zależy nam na wybieleniu zębów – sięgnijmy po pastę z wodorowęglanem sodu. Jeśli naszym celem jest zapobieganie próchnicy, korzystnym wyborem może okazać się pasta z fluorem. Powinniśmy też wiedzieć, których składników warto unikać, by wybierać pastę do zębów wyłącznie z dobrym składem.

Bibliografia:
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0020653920330884
Kasiak, Marcin, and Mirosława Kasiak. „Pasty do zębów-skład i działanie. „Farmacja Polska 9 (2009): 665-672.
Krasowska, Anna, et al. “Comparison of antimicrobial activity of three commercially used quaternary ammonium surfactants.” Sepsis 5.5 (2012): 170-174.
Iwona Błaszczyk, Elżbieta Ratajczak-Kubiak, Ewa Birkner, Korzystne i szkodliwe działanie fluoru Zakład Biochemii Ogólnej Katedry Biochemii, Śląski Uniwersytet Medyczny, Zabrze, Farm Pol, 2009, 65(9): 623-626.
Kusiak, A., Kędzia, A., Molęda-Ciszewska, B., Kędzia, A. W., Maciejewska, K., Włodarkiewicz, A., & Kwapisz, E. (2010). Działanie olejku z mięty pieprzowej na bakterie beztlenowe. Dent. Med. Probl, 47(3), 334-338.
Nowak, A., & Klimowicz, A. (2013). Zdrowotne oddziaływanie polifenoli zielonej herbaty (Camellia Sinensis L.). Kosmos, 62(1), 87-93., cyt.za: http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2013/87.pdf
Hac-Szymanczuk, E., E. Lipinska, and Anna Chlebowska-Śmigiel. „Porównanie działania przeciwdrobnoustrojowego olejków eterycznych z szałwii (Salvia officinalis L.) i oregano (Origanum vulgare L.). „Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 577 (2014).
Połumackanycz, Milena, Marek Wesołowski, and Agnieszka Viapiana. „Właściwości prozdrowotne melisy lekarskiej (Melissa officinalis L.). „Farmacja Polska 75.12 (2020): 659-663.
Gęsiński К., Majcherczak E., Gozdecka G. 2013. Stewia (Stevia rebaudiana Bertoni) jako źródło wybranych makroelementów. Inżynieria i Aparatura Chemiczna, 52 (2), 74-75.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4232036/
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32009R1223
Kasiak, Marcin, and Mirosława Kasiak. „Pasty do zębów-skład i działanie. „Farmacja Polska 9 (2009): 665-672.
Izydorczak, Magda, and Joanna Stefańska. „Środek przeciwdrobnoustrojowy triclosan-działanie, zastosowanie i zagrożenia. „Prospects in Pharmaceutical Sciences 5.2 (2007): 13-17.